Actueel Overheidswerkgevers opgelet! EU-klokkenluidersrichtlijn vanaf 17 december 2021 (op onderdelen) rechtstreeks van toepassing  

Per afgelopen vrijdag (17 december) had de EU-richtlijn bescherming klokkenluiders moeten worden geïmplementeerd in de Nederlandse wetgeving. Dat is nog niet gebeurd. Vorige week dinsdag (14 december) heeft de regering gereageerd op het verslag van de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken van de Tweede Kamer. Als de commissie vindt dat de regering op de gestelde vragen en gemaakte opmerkingen voldoende heeft geantwoord, kan de plenaire behandeling van het wetsvoorstel ter implementatie van de EU-richtlijn plaatsvinden. Maar zover is het dus nog niet.

Wat heeft dit voor gevolgen? De gevolgen zijn voor overheidswerkgevers anders dan voor werkgevers in de profitsector. Dit heeft te maken met de rechtstreekse werking van het EU-recht. Dankzij deze (verticale) rechtstreekse werking kunnen werknemers/ambtenaren jegens hun overheidswerkgever een rechtstreeks beroep doen op de bepalingen uit de EU-klokkenluidersrichtlijn voor zover deze “onvoorwaardelijk en voldoende nauwkeurig” zijn. Dit is niet het geval in de relatie tussen werknemers en hun werkgever in de profitsector.

De eerste vraag is dan:  wie is overheidswerkgever? Hieronder wordt in ieder geval verstaan de rijksoverheid, publiekrechtelijke zbo’s en de decentrale overheden (gemeenten, provincies en waterschappen). Bij twijfel is het advies om alvast uitvoering te geven aan de eisen die de EU-klokkenluidersrichtlijn stelt aan interne meldkanalen (zie art. 7, 8 en 9 van de richtlijn).

De tweede vraag is: welke bepalingen zijn onvoorwaardelijk en voldoende nauwkeurig? Uit de “Factsheet gevolgen niet-tijdige implementatie klokkenluidersrichtlijn” blijkt dat dit waarschijnlijk de volgende bepalingen zullen zijn:

• eisen aan interne meldkanalen (art. 7, 8 en 9 van de richtlijn);
• de geheimhoudingsplicht (art. 16);
• gegevensbescherming (art. 17);
• registratieplicht (art. 18);
• het benadelingsverbod conform de richtlijn en tevens voor andere personen dan de klokkenluiders, zoals degene die een klokkenluider bijstaat of een collega of familielid (in de werkgerelateerde context) van een klokkenluider (art. 19);
• adviezen en ondersteuning door middel van het beschikbaar stellen van documenten en bewijsstukken (art. 20 lid 1 sub a en b);
• verschuiving van de bewijslast bij benadeling en aansprakelijkheidsstelling (art. 21 lid 5 en 7).

Op de website www.wetbeschermingklokkenluiders.nl kunt u de voortgang van het wetsvoorstel volgen. Meer weten? Bel of e-mail gerust Danny Vesters.